Tolstoy – “Kazaklar” ve “Anna Karenina”. Kazaklari sehv etmiremse kechen qish oxumushdum. Amma “A. Karenina”ni indi.
Anna ozunu qatarin altina atdi ve oldu... Eserin sonu mene evvelceden melum idi. Ancaq bele tesevvur etmirdim. Yeni mene tesir edeceyini fikirleshmirdim.
Achigi Tolstoyun iki eserini oxumusham ve nedense onun eserlerini oxuyanda darixiram ve yoruluram. Bilmirem niye? Fikirleshirem ki, belkede sixilmagima sebeb eserlerindeki chetin muhitdir. Her iki eseri oxuyanda eyni hissleri kechirdim.
Soz yox ki “meshhur Kazaklardan” “Anna Karenina” daha maraqlidir.
Tolstoydan nese xoshum gelmir, amma eserin bir hissesine chatanda.... Annanin kechirdiyi hissleri, stansiyaya chatana kimi ve ondan evvelki fikirleri....
Men kitab oxuyanda umumiyyetle ele bil ki, oxuduqlarimi ozum yashayiram. Yeqin ki, kitab oxuyan anda hamida bele olur. Amma kitabin hemen hissesinde oxudugum yerde birden dayandim ve fikirleshende ki, bu hissleri, fikirleri Annani yaradan Tolstoydur, o an ne hiss kechiridyim ifade ede bilmerem. Yeni Tolstoy qadinlari bele gozel taniyir. Bir qadini bele gozel tesvir ede bilirse demeli o, dogurdan da DAHIDIR! Tekce Annanin yox eserdeki epizodik suretin bele, bele gozel tesviri... demeye sozum yoxdur...
Suzan hemishe Tolstoyu terifleyende men onu prikola tuturdum. Suzan, sen haqlisan Tolstoy dahidir.
Amma yene de onun eserlerini oxuyanda ureyim darixir, sixiliram. Belke de heyati bele tam realligi ile yazdigi uchun... bu hemishe meni qorxudur...

P.S. Qisqancliq Annanin ruhunu zeherledi ve onu mehv etdi. Cenni Herhartd ve Anna Karenina nece de ferqlidirler. Cennini ele chetin veziyyetine baxmayaraq xaraxterinin daha da gozelleshmesi... ama Annanin ise... Cenni ideal qadindir.

Birde mene maraqlidir, goresen Annanin olumunden sonra Vronskinin pis veziyyetine sebeb ne idi? Mehebbetimi yoxsa vicdan ezabimi? Bunu hech cure aydinlashdira bilmirem.

Orda ki, men ele bir veziyyet dushunub tapa bilmirem ki, bu veziyyetde heyat ezabli olmasin. Biz hamimiz ezab chekmek uchun bu dunyaya gelmishik ve biz hamimiz bunu nbildiyimiz halda ozumuzu aldatmaq uchun bir vasite axtaririq. – Buna hech cure inanmaq istemirem.

Ozunun ne oldugunu, dunyada ne uchun yashadigini bilmeden ve bilmek imkani gormeden o yashayir ve bu mechhulluq ona o qeder ezab verirdi ki, ozunumoldureceyinden qorxurdu, bununla beraber heyatda ozunun xususi ve mueyyen yolu ile mohkem gedirdi. – Levine aid olan maraqli bir fikir....